پیشینه و مبانی نظری هوش، هیجان، هوش هیجانی ابعاد و تعاریف آن

هوش چیست ؟ استنبرگ  و کافمن  ( 1998 ) در مقاله ای با عنوان توانایی ‏ های انسان  در خصوص مطالعه هوش اظهار مي ‏ کنند : « عجیب این است که توافق در مورد جواب ‏ ها بیش از توافق درباره این است که واقعا جواب ‏ ها به چه پاسخ مي ‏ دهند . مثلا بحثی نیست که در آزمونهای متعارف هوش ، نمره متوسط اعضاء گروه ‏ های خاص نژادی و قومی متفاوت است . اما این تفاوت چه چیزی را نشان مي ‏ دهد ؟ به چه سوالی جواب مي ‏ دهد ؟ به این سوال که آیا بین گروه ‏ ها تفاوت هوش وجود دارد ؟ آیا آزمون ‏ ها برای اعضای گروه ‏ های مختلف سوگیری دارند ؟ آیا گروه ‏ های مختلف فرصت ‏ های متفاوت آموزشی داشته‌اند ؟ یا اینکه آیا گروه ‏ های مختلف در یک زیر مجموعه محدود ، مهارت ‏ هایی که تشکیل دهنده بخش کوچکی از هوش هستند تفاوت دارند ؟ یا شاید سوال ‏ های دیگر ؟ برای فهم توانایی ‏ ها و هوش انسان ، باید پرسش ‏ ها را هم به اندازه پاسخ ‏ ها در نظر گرفت ». با توجه به اظهارات اشترنبرگ ، هوش هیجانی از جمله مفاهیمی است که در راستای همین نگرانی ‏ ها و محدود سازی ‏ ها متولد شده است . لذا پیش از رسیدن به لحظه و شرایط پدیدآیی این مفهوم لازم است مختصری درباره هوش بیان شود . از زمان پیدایش آزمون هوشی بینه ـ سیمون  در سال 1905 به منظور متمایز کردن کودکان عقب مانده ذهنی از کودکان عادی ، مفهوم هوش به عنوان عمده ترین مشخصه متمایز کننده افراد عادی و عقب مانده و پیش بینی پیشرفت تحصیلی افراد مطرح شد . از این نظر هوش در مقابل هیجان قرار گرفت . روان شناسانی که هوش را مطالعه کرده اند ، تفکر منطقی را در مقابل تجارب هیجانی قرار دادند ( وودورث ، 1920 ، به نقل از سالوی و مایر ، 1990 ). تعریف هوش در دوره ‏ های متعدد تغییرات زیادی را از سر گذرانیده است ، برای مثال دکارت ( به نقل از سالوی و مایر ، 1990 ) هوش را توانایی قضاوت درست از غلط مي ‏ دانست . امروزه تعاریف هوش دقیق تر و منسجم تر شده است ؛ شاید یکی از تعاریف نسبتا کامل تعریف وکسلر  است که هوش را ظرفیت کلی افراد برای عمل به صورت هدفدار ، تفکر عاقلانه و بررسی موثر محیط مي ‏ داند ( به نقل از سالوی و مایر ، 1990 ). وکسلر بین توانایی ‏ های عقلی و رفتار هوشمندانه یا هوش عمومی تمایز قایل شد . او بر خلاف نظریه پردازان قبلی هوش ، تاکید کرد که هوش عمومی همان توانایی ‏ های عقلی نیست ، بلکه اندازه‌گیری آن باید کل شخصیت یک فرد را مدنظر قرار داد . البته استفاده وکسلراز مفهوم شخصیت با آن چیزی که امروزه روان شناسان شخصیت به کار مي ‏ برند ، متفاوت بود . وکسلر